Римнинг «Рома» клуби катта умидлар билан Жозе Моуриньони бош мураббий этиб тайинлаганди. Бошланишига катта клублар учун ҳам чақилмас ёнғоқдек кўринган «Рома» аста-секин оқсай бошлади. Ҳимоядаги камчиликлар жамоанинг ғалабасиз сериясини чўзиб юборди. Одатда иккинчи ёки учинчи мавсумда норозилигини кўрсатадиган Жозе Моуриньо эса аллақачон нолишни бошлаб юборди. Хўш, Жозенинг Рим миссияси кутилганидан аввалроқ якунланадими?
Жозе ҳамон «эски конспекти» билан юрибди
Жозе Моуриньо замонавий футболнинг энг яхши мураббийларидан бири. «Порту» билан сенсация кўрсатиб, асосий еврокубокни қўлга киритиши, «Челси»га ярим аср ўтиб Англия чемпионлигини қайтариши, «Интер» билан гўёки енгилмас бўлган «Барса»ни тўхтатиб, ЕЧЛда ғолиб бўлиши, «Реал»га узоқ йиллар кутилган қирол кубогини олиб бериб, жамоани Ла Лига тахтига қайтариши, етмаганига ЕЧЛдаги чоракфинал «тавқи лаънати»дан ўтиши, «МЮ» билан совринли ҳет-трик қайд этиши Моуриньо жаҳон футболида ўз ўрнига эга эканини кўрсатиб турибди.
Аммо Моуриньо энди олдинги даражасида эмаслиги яна бир бор кўриниб қолди. У миллий чемпионатлардаги чемпионликка сўнгги бор 2015 йилда эришган. «Челси» билан Англия чемпиони бўлган мураббий шундан кейин «МЮ» ва «Тоттенҳэм» билан АПЛда ғолиб чиқа олмади. Унинг фаолияти ортга қараб кетаётганини кўрсаткичлар ҳам айтиб турибди. Мураббий фаолияти давомидаги жами ўйинларнинг 63 фоизида ғалаба қозонган. Сўнгги уч жамоасида бу кўрсаткич мос равишда 51 фоиз («Тоттенҳэм»), 58 фоиз («МЮ») ва яна 58 фоизни («Челси»га иккинчи ташриф) ташкил этмоқда. Таққослаш учун, Моуриньонинг энг юқори кўрсаткичи (71 фоиз) «Порту» ва «Реал»да қайд этилган. «Рома»да мураббий ҳозирча фақат 51 фоиз ўйинларни ютмоқда. Яъни 2015 йилдан буён мураббий ўзининг ўртача кўрсаткичидан паст ғалабали фоизни қайд этмоқда.
«Рома» нега Моуриньони танлаганди?
Рим клуби натижалари ёмон бўлиб кетаётган бир вақтда жиддий таваккалчиликка қўл урди ва Моуриньони олиб келди. Ҳа, охирги жамоаларида фақат нолигани билан ёдда қолган мураббийни фақат А Серияда бир вақтлар яхши ишлаганига ишониб олиб келиш таваккалдан бошқа нарса эмасди. Бир томонда клуб, иккинчи томонда Моуриньо фаолиятида пасайиш кузатилаётган бир вақтда улар топишди, ҳам клубда, ҳам мураббийда умид пайдо бўлди, келажакка бўлган яхшигина умид. Яъни «Рома» ва Моуриньо бир-бирига бошқа қаердандир топиш даргумон бўлган мотивацияни беришди.
Шу жиҳатдан, «Рома»нинг танловини олқишлаш мумкин. Ахир Моуриньо «Интер» билан чиндан А Серияда зўр иштирок этган: кетма-кет икки скудетто, биттадан кубок ва суперкубок ҳамда узоқ кутилган ЕЧЛ ғолиблиги. Аммо ҳозирги «Рома» ва ўшандаги «Интер»ни солиштириш камида мантиқсизлик бўлади. Бошқа томондан, Рим клуби Моуриньодан ЕЧЛ ёки А Серияни ютишни сўрамаяпти. Улар фақат тўртликка киришни ва курашувчан жамоа қуришни истамоқда. «Ювентус» инқирозда бўлган, «безори» «Аталанта» энг зўрлардан деб қаралаётган, «Интер» ва «Милан» тушунарсиз ҳолатда бўлган ва «Наполи» номаълум муддат етакчи бўлиб турган ҳозирги турғунлик ҳолатида Италия чемпионатида тўртликка кириш имконсиз иш эмас.
«Рома» ёзда таркибни имкон қадар кучайтирди. Англия миллий жамоаси ҳужумчиси Тэмми Абраҳам ҳозир нафақат Ўзбекистонда, балки Европада энг кўп муҳокама қилинаётган ҳужумчилардан бири, Элдор Шомуродов ҳам Моуриньонинг истаги билан яхшигина пулга сотиб олинди. Шунингдек, Руи Патрисио трансфери ҳам айнан мураббий танлови. Флоренци, Педро, Жеко каби футболчилар кетди, катта эҳтимол билан уларнинг жамоадан кетишига Моуриньо қарши бўлмаган. Педро «Рома»га урган голини жуда эҳтирос билан нишонлаганига қараганда, Моуриньо унинг кетишига нафақат қаршилик қилмаган, балки буни хоҳлаган ҳам.
Таркиб нолигуликми?
Ҳозир «Рома»нинг олдига А Серияда тўртликка кириш вазифаси қўйилгани инобатга олинса, ҳар қандай мураббий ҳозирги таркиб билан камида нолимаган бўларди. Ҳужум чизиғини гапирмаса ҳам бўлади. Тўғри, «Рома»да қитъанинг энг зўр ҳужумчилари йиғилмаган, лекин чизиқда рақобат етарли даражада кучли бўлгани учун мураббийнинг ўзи ҳам кимни ўйнатишни билмай қоляпти. Жамоа сардори Пелегрини ҳозир Италия футболининг энг яхшиларидан бири, у миллий жамоа сафида гол уришга ҳам улгурди. Марказда Кристанте, Верету каби миллий жамоасида ҳам ўйнайдиган футболчилар бор. Ҳимоя ҳам ёмон эмас: Манчини, Смоллинг, Ибанес, Карсдорп, Винья каби футболчилар камида «Рома»нинг олдига қўйилган вазифани бажариш учун етарли. Жароҳатини тиклаётган Евро-2020 қаҳрамонларидан бири Спинацола ҳам «Рома» футболчиси эканини унутмаслик керак.
Мураббийга мана шу гапларни айтсангиз, катта эҳтимол бу футболчиларни алмаштирадиган ўринбосарлар йўқлигини иддао қилади. Лекин иккита бир хил кучга эга таркиб ҳозир ҳатто «ПСЖ»да йўқ.
Моуриньо муваффақиятсизликда айбни кўпроқ ўзидан излаганда, ҳозирги каби муаммолар гирдобида қолиб кетмаган бўларди. «Венеция»га қарши охирги ўйинда Шомуродов ва Абраҳамнинг бир вақтда майдонга тушиши «Рома» ҳужуми учун энг яхши вариант экани кўринди. Абраҳам ҳужумни якунлаш бўйича А Серияда энг яхшилардан бири экани рост, аммо у прессинг ва жамоавий ҳимояланишда Шомуродов каби самарали эмас. Яъни Абраҳам «қора ишлар»га ярайдиган даражада меҳнаткаш эмас. Шомуродов ва Абраҳам бир-бирини тўлдириб ўйнаши айнан охирги ўйида яққол кўринди. Моуриньо Ал Шаъровий, Мхитарян ва Дзаньоло каби ҳужумкор футболчилардан ҳам қойиллатиб фойдаланаётгани йўқ. Ҳар ҳолда ҳозирча.
Моуриньо «Рома»ни ўз майдонида 6:1 ҳисобида мағлуб этган Норвегиянинг камтаргина «Буде-Глимт» жамоаси билан Римдаги жавоб ўйинида реванш кайфиятида майдонга тушди, аммо бу гал ҳисоб 2:2 бўлди. Мураббий шу оддий жамоани мағлуб эта олмагач ҳам баҳона топа олди: «Улар иккита зарба йўллаб, иккита гол уришди, биз ҳам иккита гол урдик, аммо яна иккита пенальти тепишимиз керак эди». Норвегия клуби билан дурангда ҳакамларни айблайдиган даражага келдими, демак Жозенинг ишлари чиндан яхши эмас.
1:6 ҳисобида бой берилган ўйинда эса Жозе футболчиларни айблаганди: «Бугун рақиб биздан кўра сифатлироқ жамоа эканини кўрсатди. Уларнинг таркибидаги футболчилар бугун мен майдонга туширган футболчилардан кўра яхшироқ экани кўринди. «Рома»нинг икки таркиби ўртасида сезиларли дарадажа катта фарқ бор. Бугун баъзи футболчиларга ўйнаш имконини бердим ва яна ўйин бўлса, шундай қилган бўлардим. Бу эса менинг хатом бўлди».
«Лацио» ва «Ювентус»га қарши ўйинлардаги мағлубиятларда Жозе ҳакамларни айблади. Туриндаги ўйинда мураббий ҳакамларни айблашга ҳақли эди. Чунки ҳакам Абраҳамнинг голини бекор қилиб, бироз олдин амалга оширилган қўполлик учун «Ювентус» дарвозасига пенальти белгилади. Пенальтини эса Жордан Верету голга айлантира олмади. Охир-оқибат туринликлар 1:0 ҳисобида ғалаба қозонишди. «Лацио» билан ўйиндан кейин эса Моуриньо рақиб футболчиси Лукас Лейва майдондан четлатилиши керак бўлганини айтди. У Пеллегрини бошқа бир ўйинда худди шу ҳаракати учун қизил карточка олганини эслатди.
Хуллас, Жозе жуда кўп нолимоқда. Бир гуруҳ мухлислар уни икки мавсум яхши ишлаб, учинчи мавсумда можаро чиқариб, катта компенсация олиб кетадиган мураббий дейишади. Албатта, бунга исбот йўқ, лекин мураббий аксар жамоаларида учинчи мавсум худди ҳозир «Рома»да бўлгани каби нолий бошлаши, кейин катта товон пулини хуржунига солиб кетгани рост. У фақат «Порту» ва «Интер»дан рози-ризочилик билан, ҳатто клубга катта молиявий фойда келтириб кетган. Қолган жамоалардан эса қўпол қилиб айтганда ҳайдалган.
Моуриньонинг фаолиятини узоқ йиллардан буён диққат билан кузатиб келаётган кўпчилик мухлислар «Рома»да унинг ишлари юришиб кетишини истаганди. Чунки дунё футболида топ футболчилар, топ мураббийлар қанчалик яхши ҳолатда бўлса, футболнинг ўзи шунчалик томошабоп бўлади. «Рома» ҳам, Моуриньо ҳам анчадан буён «катта давраларда от чопмаяпти» ва уларнинг қайтишини нафақат римлик мухлислар, балки мураббийнинг дунёдаги миллионлаб персонал мухлислари ҳам истайди. Бунинг учун эса аввало мураббий нималарнидир ўзгартириш ҳақида ўйлаши, раҳбарият билан келишиб, таркибни ўзи айтаётгани каби кучайтириб олиши керак. Акс ҳолда, тўғри келган одамни айблаш билан натижалар фақат ёмонлашиб кетаверади.
Шомуродов учун энг тўғри йўл қайси?
Моуриньони узоқ йиллардан буён кузатиб келамиз, аммо ҳозир у ўзбекистонлик мухлислар учун ҳар қачонгидан муҳимроқ фигура. Чунки Элдор Шомуродов унинг қўли остида ўйнамоқда. Элдор кучли бешликда доимий ўйнай бошлаганининг ўзи ўзбек футболи учун катта воқелик. Унинг Моуриньо жамоасида ҳаракат қилаётгани эса алоҳида тарих. Ўзбек футболчиларни топ мураббийлар мақтаганини кўрганмиз, аммо кимсан Моуриньо даражасидаги мураббий ўзбек футболчисига устозлик қилганини фақат орзу қилардик. Тақдир тақозоси билан Special one энди ўзбекистонлик футболчига кўрсатма беряпти.
Шу сабаб Моуриньо атрофидаги воқеалар ўзбек мухлислари учун ҳам қизиқ. Уларнинг баъзилари Элдор жамоадан кетиши кераклиги, Моуриньода инқироз бошлангани ҳақида фикрлар билдиришмоқда. Биринчидан, португалиялик мураббий чиндан Шомуродовга етарлича ўйин амалиёти бермаяпти. Ҳужумчи эса «Венеция»га қарши ўйинда бу хато эканини исботлади. Иккинчидан, ўзбекистонлик мухлислар Шомуродов мураббийнинг инжиқлиги сабаб инқироз ҳолатига тушиб қолган жамоада ўйнашини истамайди.
Аммо хулоса қилишга ҳали эрта. Моуриньо ҳар қанақасига кучли мураббийлар қаторида қолаверади. Бундан ташқари, Элдорнинг ўзи «Рома»дан кетиш ҳақида ўйламаётганини айтди. Мавсумни яхши бошлаган клуб қийин кунларни бошдан кечираётган бўлса-да, ҳали курашга қайтиш учун кеч бўлгани йўқ. Моуриньо ҳам катта ғалабаларни, шуҳратни соғиниб қолган, унда ҳам қачонгача уруш чиқариб, пул ишлаш билангина оғизга тушаман, ишлаш вақти келди деган хаёл бўлса керак. Ҳозир асосийси мураббий энг жиддий камчилиги – узоқ мавсумга жамоани тўғри тайёрлашни амаллай олса, натижалари ҳам яхшиланиши мумкин. Алоҳида бир ўйинда ҳар қандай рақибга қарши жамоасини зўр тайёрлай оладиган Моуриньо учун эса бу амаллаб бўлмас миссия эмас.
Шомуродов учун ҳозир «Рома»да қолиш энг тўғри вариант ва футболчи шундай қилмоқчи ҳам. Ўзбек футболида тарих яратиб «Рома»да ўйнаётган Элдор ўз анъаналарига эга «Рома»дай катта жамоада ўйнаш учун етарлича меҳнат қилди, керагидан ҳам узоқроқ мураккаб йўлни босиб ўтди. Эндиги миссия топ клубда томир отиш, «Рома» бунинг учун жуда зўр вариант. Ахир уни мухлислар аллақачон яхши кўриб қолган. Исбот қуйидаги суратда...
«Рома» мухлиси Шомуродов ёзилган қўлбола формада. «Рома»да 10-рақам клуб афсонаси Франческо Тотти шарафига ҳеч кимга берилмаслиги белгилаб қўйилган.
Ўткир Жалолхонов